Hilal Dikmen
Bu dünyaya bir çocuk getirmek ya da getirmemek. İşte bütün sorun bu… Keşke o kadar çok olsaydı. Bir yanda dünyadaki kontrolsüz nüfus artışı, kaynakların dağılımında giderek derinleşen eşitsizlik, küresel iklim krizi, ekonomik krizler, savaşlar, zorunlu göçler; Öte yandan, tüm dünyada yükselen aşırı sağcı ve otoriter hükümetler ve toplumsal hareketler, yabancı düşmanlığına dayalı, kadın ve LGBTİ+ haklarına karşı doğurganlık yanlısı politikalar izleyerek, kürtaja karşı mücadelede birleşerek, “doğuştan” rollerini tekrarlıyor. kelimedeki erkekler ve kadınlar. Normalde bireylerin hayatlarını nasıl yaşayacaklarına dair aldıkları kararlarda özgürleşmelerinin önünü açan toplumsal hareketler; örneğin, çeşitliliklerini daha özgürce ifade edebilen aile, cinsel yönelim ve kimlik anlayışındaki değişiklikler ve güçlenen kadın hareketi. Bu dünyaya çocuk getirip getirmeme kararımızı etkileyen kişisel ölçekten küresel ölçeğe kadar pek çok faktör vardır. Tam da bu sebeplerden dolayı nüfus artarken çocuk sahibi olmama kararı alan bireylerin sayısı da her geçen gün artmaktadır.
Maine Üniversitesi Sosyoloji Bölümü öğretim üyesi ve toplumsal cinsiyet çalışmalarına odaklanan Amy Blackstone, geçtiğimiz günlerde yayınlanan ‘Voluntary Childless – The Movement That Redefining the Family and Creates a New Age of Independence’ adlı kitabında bu tercihe odaklanıyor. ay İrtibat Yayınları tarafından. Yazar tarafından uzun yıllara dayanan saha araştırmasına dayanan, güçlü bir teorik çerçevede ve kolay okunan bir dille sunulan çalışma, özellikle ABD’de yükselen bir trend haline gelen isteyerek çocuk yapmama tercihini ele alıyor. , bir toplumsal hareket olarak, bu “görünmez seçim”in geçmişteki örneklerini incelerken, içerdiği cinsiyet cinsiyeti. Temel eşitsizlikleri, getirdiği toplumsal baskıyı ve hatta dışlanmayı inceliyor.
Peki nedir bu gönüllü çocuksuzluk? Özgür irade ve iyi düşünülmüş bir kararla çocuk sahibi olmamayı tercih etmek olarak tanımlayabiliriz. Terim, kişinin iradesi dışında çocuk sahibi olamaması arasındaki farkı belirtmek için “gönüllü” ön ekini alır ve Türkiye’deki araştırmalarda da bu şekilde karşımıza çıkar.
Kitabın çevirisini sosyal medya hesabımdan duyurduğumda çok ilgi gördü. Gelen pek çok meraklı ve cesaret verici yorum arasında, ben, yazar ve yayıncının “ülke demografik çöküşün eşiğindeyken” çocuksuzluğun propagandasını yaptığımız birkaçı vardı. Blackstone, çocukların amaç ve önemindeki tarihsel dönüşümü incelediği bölümlerde bu “demografik yıkım” paniğine de değiniyor. Kimin çocuk sahibi olması gerektiği (olumlu öjenik) ve kimin olmaması gerektiği (negatif öjenik) hakkında bir panik. Doğum kontrol yöntemlerinin gelişimine ve tıp tarihine baktığımızda, ırk ve sınıfa dayalı bu ayrımcılığın, ötekileştirilmiş kadınların deneyleri sonucunda pek çok kadında geri dönülmez zararlar bıraktığını gösteriyor. Bugün göçmen ve mülteci alan her ülkede hükümetlerin bu paniği beslediğini ve toplumun değerli bir kesimini “ırkının/milletinin yok olması” korkusuyla boğduğunu biliyoruz. Bununla birlikte, bu kitap hakkında güvenle söyleyebilirim ki, dünyanın ve kaynakların sonu geldi, insanlığın barışı ve refahı artık yok ve küresel yolsuzlukla ilgili tanıdık korkutucu senaryolar (ve elbette gerçek), “Yapma. çocuk sahibi ol!” Propagandayla karşılaşmazsınız. Bu kitapla ilgili güzel şeylerden biri, çocuk sahibi olup olmama kararına adil yaklaşımıdır. Bu yüzden çocuk sahibi olmadan önce okunması gereken kitaplardan biri olduğunu düşünüyorum.
İstekli Çocuksuzluk – Aileyi Yeniden Tanımlamakve Yeni Bir Bağımsızlık Çağı Yaratan Hareket,
Amy Blackstone, sayfa 278, Liaison Publications, 2023.
Sosyal, dini, aile baskısını görmek her zaman kolay değildir, birçok durumda bu baskı günlük hayatımızın bir parçasıdır, bize “doğal” görünür. Doğduğumuz günden itibaren, bir gün ebeveyn olacağımızı hayatımızın değişmez bir parçası olarak kabul etmemizi sağlayan bir sosyal döngü içindeyiz. Hele bir kadınsak, hiçbir maddi kanıtı olmayan bir “annelik içgüdüsü” ile doğmamızdan, biyolojik saatimizin bizi kesinlikle delirteceğine kadar pek çok asılsız inanış ve aslında bir “annelik dayatması” ile büyüyoruz. bir gün çocuk sahibi olmak Bakım, hayatta kalma ve dikkat üzerine sosyalleşmemiz bu inancın hem yaratıcısı hem de sürdürücüsüdür. Diğer bir deyişle “annelik içgüdüsü” denilen şeyi annelik toplumsallaşması olarak tanımlamak gerekir; Bu bizim kültürümüzün bir işi, doğamızın değil. Ebeveynliğin kadın ve erkek için getirdiği değişimler, cinsiyet eşitsizliğini de ortaya koymaktadır: erkekler işlerinde yükselerek toplumda daha saygın ve saygın bir konuma ulaşırken, kadınlar daha düşük ücretler, mesleklerinde ilerleyememe ve haksız iş yükü ile karşı karşıya kalmaktadır. eğitimli ve çalışıyor olsalar bile evde. Günlük gerilim kaynağı olarak anneliğini her zaman eleştirme çabası ve tanıdığımız ve tanıdığımız herkesin yorum yapma hakkı vardır. Ancak Blackstone’un araştırması, çocuk sahibi olmamayı isteyerek tercih etme konusunda da bir eşitsizlik olduğunu ortaya koyuyor. İstekli çocuksuz erkekler övülürken, kadınlar çeşitli eleştirilere, baskılara ve hatta “kayıp kadın” gibi aşağılanmalara maruz kalıyor; İş hayatında evde bakacak çocuğu olmadığı için daha fazla iş yükü altında kalıyor.
Aileyi Yeniden Tanımlayan ve Yeni Bir Bağımsızlık Çağı Yaratan Hareket’in alt başlığıyla ‘Gönüllü Çocuksuzluk’ kitabı yayınlandı. Bu “aileye” hızlıca bir göz atalım. Tüm dünyada yükselen sağcı ve otoriter iktidarların ve toplumsal hareketlerin temel sorunlarından biri “aile”dir. Kitlesel hak ve özgürlük hareketleri, kadınların ve LGBTİ+’ların yaşamları hakkında karar vermede özgür olmalarının önünü açtığı için bu rejimlerin temel hedeflerinden birini oluşturuyor. Kadın ve erkeğin fıtratına sıklıkla vurgu yapılırken, kürtaj ve doğum kontrol ihlalleri, anneliğin ve ailenin kutsanması, doğum yanlısı sosyal politikalar, bireyleri çocuk sahibi olmaya teşvik eden politikalar, kadınların çalışma hayatını doğrudan veya dolaylı olarak zorlaştıran politikalar. ücretsiz kamu kreşlerinin kapatılması gibi uygulamalar, anneliği reddeden politikalar. ve “astronup” yaptırmayan kadınlar sıklıkla kınanır. Şu anda özellikle son 21 yılda duyduğumuz sözler kulaklarınızda yankılanıyor olabilir.
Tabii ki, bu rejimlerin doğurganlığa ağırlık vermesi tesadüf değil. Ataerkilliğin kadınlar üzerindeki tahakkümünün ana kendi kaderini tayin formüllerinden biri, kadınların üreme kapasitelerinin kontrolüdür. Kadının üreme tercihlerinin kontrolü aynı zamanda onun toplumsal rolünün belirlenmesine de hizmet eder. Ayrıca nüfus artışı, bir ideolojinin veya inancın takipçi sayısının da artması anlamına gelmektedir. Buna göre kadınların evlenme yaşı da sıklıkla gündemde. Blackstone, okullarda cinsellik eğitiminin yaygınlaşması, doğum kontrol sistemleri konusunda bilinçli nesillerin yetiştirilmesi, feminizmin etkisi ve çeşitli kültürel değişimlerin ergen doğum oranını azalttığını, kadınlarda ilk evlenme ve çocuk yaşını yükselttiğini söylüyor. Türkiye’de ilk evlenme yaşındaki artışa dair örnek bir tablo olsa da, çocuk yaşta evlilikler hala yaygın (TÜİK verilerine göre son 10 yılda toplam 302.159 kız çocuğu; 15-17 yaş arası 7.073 kız çocuğu evlendirildi). TÜİK 2021 verilerine göre doğum yapan yaş grubu ve bunlar sadece verilere yansıyan, yani tespit edilebilen örneklerdir). Kaldı ki mevcut siyasi atmosfer çocuk yaşta evliliklere el atmıyor ve yasal bir hak olan kürtajın devlet hastanelerinde fiilen yasaklanması, evli üniversite öğrencilerine devlet yardımı gibi uygulamalara baktığımızda, karşıt bir tavır alır. Kadınların sağlık hizmetlerine ve doğum kontrolüne erişimi çok sınırlıdır. Kısacası Blackstone’un çalışmasında kadınlığın evrenselliği, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve kadına yönelik toplumsal baskı bir kez daha dikkatimizi çekiyor ve devletin aileyi refahtan geri çekilme aracına dönüştürdüğü Türkiye’deki koşulları yeniden düşünme fırsatı sunuyor. sorumlu olduğu hizmetlerdir.
İnsanları çocuk sahibi olmaya iten nedenler arasında çocuk sahibi olmanın verdiği zevk, aile kurma, geride miras bırakma, topluma faydalı bireyler yetiştirme, yaşlılık döneminde bakım ihtiyacını karşılama gibi etkenler vardır. Çocuk sahibi olmama kararının bencillikle suçlandığı düşünülürse, bu ilişkilerin çok fedakar olduğu söylenemez. Öte yandan bu ihtiyaçları karşılamanın yolları da her geçen gün artmaktadır. Artık bir aile kurmanın farklı yolları var. İnsan ailesini seçer, hayvan dostları ile büyütebilir, aile olma şartı evdeki çocuktan geçmez. Topluma katkıda bulunmanın birçok yolu vardır. Evsizler, göçmenler, hayvanlar, çocuklar, yaşlılar için isteyerek işlere bulaşan çok sayıda istekli çocuksuz insan var. Kitapta, istekli çocuksuz bireylerin çocuklarla iyi anlaşamama ya da çocuklardan hoşlanmama algısının ne kadar yanlış olduğunu görüyoruz. “Bir çocuğu büyütmek için bir köy gerekir” sözünü duymayan yoktur. Günümüzde çocuk yetiştirmenin her şeyden önce ve sadece anne babanın sorumluluğunda olduğu algısı var. Elbette birincil bakıcıların çocukların hayatındaki önemi yadsınamaz ama bir çocuğun yetiştirilmesinde anne ve babadan daha fazla bir misyon düşmektedir. Burada gönüllü çocuksuz insanlar bu köyün değerli birer parçasıdırlar ve hayatlarındaki çocuklara maddi ve manevi katkı sağlamaktadırlar.
Çocuk sahibi olup olmama kararının kişisel bir tercihle sınırlı olmadığı, bireysel, toplumsal ve küresel pek çok faktörü içinde barındırdığı açıktır. Çocuk istemeyen yetişkinlerin doğrudan veya dolaylı olarak maddi ve manevi kayıplara uğradığı bir dünyada yaşıyoruz, ancak bu dünya çocuklara ve ebeveynlere (özellikle annelere) gerektiği gibi davranmıyor. Erkek egemen bir dünyada çocukluk, kadınlık ve yaşlılık yaşam koşullarımızı zorlaştırıyor. Gönüllü Çocuksuzluk’u okurken bizimkinden farklı bir kültürdeki benzerlikleri hemen fark edeceksiniz, ancak farklılıkları daha sonra ele almak gerekiyor. Günlük hayatımızdaki baskın etkisini düşündüğümüzde eşitsizlik, çocuk sahibi olup olmama kararımızın temel belirleyicisi ve böyle bir karar verme şansımızın olmadığı koşullardır. Yani çocuk demeyi unutmayın sosyal, ekonomik, ırk, sınıf, cinsiyet, cinsel yönelim ve kimliklere dayalı eşitsizlikler çocuğa gidip gelmeme yolunda kristalleşir.
